Multigrain Chakali / Murukku (Bhajanichya Chakalya)

Chakali is a popular, traditional, crispy delicacy that is made during Diwali festival in Maharashtra. This is my grandma's successful recipe. 

Preparation of multigrain flour (Bhajani) for Chakali:
You need....

• Thick short grain Rice- 1 kg 
• Chana Dal (Split of Bengal gram)- 500 gm 
• Urad Dal (Split of Black gram)- 50 gm 
• Moong Dal (Split of green gram)- 200 gm 
• Sabudana (Sago)- 100 gm 
• Poha (Beaten rice)- 100 gm 
• Cumin seeds- 25 gm 
• Coriander seeds- 25 gm 

How to make this ......

• Sieve and pick the impurities like stone etc from rice, dals and other ingredients. 
• Wash the rice and drain it completely. 
• Spread on cotton cloth and dry them in shadow. 
• Dry roast each item separately till the grains turn crisp and aromatic. Do not use oil for roasting. Do not burn. 
• Dry roast each dals separately on medium heat, until golden brown and you feel nice aroma of dal. 
• Dry roast rice, poha and sabudana separately. Rice should get light brown color and they become crispy. 
• Dry roast Cumin seeds and Coriander seeds until aromatic. 
• Let all roasted items cool down. Grind finely from flour mill. 

Now come to main recipe......
Do not make large dough at a time. Consume 1-2 cups flour at a time. Make chakalis in batches..

Ingredients:

• Multigrain chakali flour (Bhajani)- 2 cups 
• Homemade masala or Red chilli powder- 1 tbsp 
• Sesame seeds (Til)- 3 tsp 
• Carom Seeds (Ajwain)- ½ tsp to 1 tsp (optional) 
• Oil for mohan- 3 to 4 tbsp 
• Water- approx 1 cup (water quantity is depend upon rice quality) 
• Salt- 1 tsp or to taste 
• Oil for deep frying- as required 

Method:
Combine bhajani flour, hing, sesame seeds, carom seeds, red chili Powder and salt in a big plate. Mix well.

Heat oil in a small pan until it reaches the smoking stage. Pour this hot oil (mohan) over the flour.

Knead the flour to make a pliable dough by adding water little by little. Do not use hot water.

Stuff enough dough in it. There are 2 types of star plates for chakali. Use small star plate for better result.

Press out in circular motion to make chaklis of desired size.

Make chakalis on paper thus you can easily handle.

Hot oil well in the large woke/kadhai. The oil should be sufficiently hot. Put chakalis in it. If this time oil should not be sufficiently hot then chaklis soak up lots of oil and may not become oily. Fry chaklis in small batches of 3 to 4.

Reduce heat now. Deep fry chakali on medium heat, until golden.

If you fry them on low heat, they become oily and bit hard.
If you fry chakalis on high heat, they cooked on outside only, while uncooked from the inside. Hence they burn and taste bitter. And later they turn soft.

Now chakli stops bubbling and starts going down in the oil, also turns colour.
Do not fry till turns dark red.

Drain and put on paper to remove excessive oil. Allow to cool and store in an airtight container. Lay paper at the bottom of a container.

भाजणीच्या चकल्या

माझ्या आजीची हमखास यशस्वी होणारी सोप्पी पाककृती, याप्रमाणे केल्यामुळे गेली १०-१२ वर्ष माझ्या चकल्या छान होतात.    चकलीची भाजणी तयार करण्यासाठी:

साहित्य:

• जुना जाडा तांदूळ - १ किलो (जाडा तांदूळ वापरल्याने भाजणी फुलते व चिकट होते)
• चणाडाळ - ५०० ग्रॅम
• उडीद डाळ - ५० ग्रॅम
• मुग डाळ - २०० ग्रॅम
• साबुदाणे - १०० ग्रॅम
• पोहे - १०० ग्रॅम
• जीरे- २५ ग्रँम
• धणे - २५ ग्रँम

कृती:

• तांदूळ, डाळी व इतर साहित्य चाळून आणि निवडून घ्या.
• तांदूळ धुवून आणि पूर्णपणे निथळून घ्यावे. सुती कापड वर पसरुन सावली मध्ये दिवसभर खडखडीत वाळवा.
• प्रत्येक डाळ वेगवेगळी (स्वतंत्रपणे) सोनेरी भुऱ्या रंगावर मंद-मध्यम आचेवर नकरपवता खमंग भाजावी. खमंग वास दरवळू लागला की झालं असे समजावे.  
• तांदूळ सोनेरी भुऱ्या (पिवळट/फिक्कट तपकिरी) रंगावर मंद-मध्यम आचेवर नकरपवता खमंग भाजावेत. एक  दाणा दाताखाली चावावा,  कुरकुरीत झाला म्हणजे तांदूळ व्यवथित भाजले गेलेत. 
• पोहे  मंद-मध्यम आचेवर नकरपवता सोनेरी भुऱ्या रंगावर एकदम कुरकुरीत होईपर्यंत भाजावेत. भाजण्यापुर्वी पोहे चाळून घ्यावेत म्हणजे भूसा राहणार नाही. पोह्यांचा भूसा भाजताना पटकन जळतो व त्यामुळे जळका वास येतो.  
• साबुदाणा मंद-मध्यम आचेवर नकरपवता खमंग भाजावा. साबुदाणा फुलतो म्हणजे झाला 
• जिरे आणि धणे सुद्धा खमंग भाजून घ्यावेत.
• सर्व डाळी, तांदूळ, साबुदाणे व इतर जिन्नस एकत्र करून थंड होवू द्यावे. थंड झाले की गिरणीतून बारीक दळून आणावे.
• चकल्या करताना प्रथम भाजणीचे पीठ चाळून घ्यावे.

आता मुख्य कृती पाहू या ….
एका वेळी खूप पीठ मळून घेऊ नका. पीठाची रया जाऊन चकल्या चांगल्या होत नाहीत.  थोड थोड पीठ मळून चकल्या बनवा. त्रास पण कमी होतो.

साहित्य:

• भाजणी पीठ- २ कप
• घरगुती मसाला किंवा लाल मिरची पूड - १ टेबलस्पून किंवा आवडीनुसार
• तिळ - ३ टिस्पून
• ओवा - १ टिस्पून (ऐच्छिक)
• तेल (मोहन)- ३-4  टेबलस्पून
• पाणी - अंदाजे १ कप (थोडे कमी-जास्त लागू शकते, पाण्याचे प्रमाण तांदळाच्या प्रतीवर तसेच तो नवा आहे कि जुना आहे यावर अवलंबून असते.)     
• मीठ - १ टिस्पून किंवा चवीनुसार
• तेल- तळण्यासाठी

कृती:

• परातीत भाजणी, तिळ, ओवा, लाल तिखट आणि मीठ एकत्र करा. चांगले मिक्स करावे.
• लहान कढईत तेल गरम करावे. परातीतल्या पीठावर सगळीकडे गरम तेल (मोहन) घालावे. एकाच जागी घालू नये.
• थोडे थोडे पाणी घेऊन कणिक भिजवावे. गरम पाणी वापरण्याची गरज नाही.
• चकलीच्या सो‍र्‍याला आतून तेलाचा हात लावावा म्हणजे पिठ चिकटणार नाही.
• सोर्‍यामध्ये चकलीच्या पिठाचा गोळा भरून चकल्या पाडाव्यात. कागदाचे छोटे तुकडे करावेत. प्रत्येक तुकड्यावर एक-एक चकली पाडावी. म्हणजे चकली उचलायला आणि कढईत सोडायला सोप्पे जाते. 
• चकली सोडायच्या आधी तेल चांगले गरम असावे. चकल्या तेलात सोडल्यावर गॅस कमी करावा व मध्यम आचेवर चकल्या सोनेरी रंगावर खमंग तळून घ्याव्यात. एकावेळी फक्त ३-४ घालाव्यात, गर्दी करू नये.
• हळूहळू चकल्या रंग बदलून व बुडबूडे बंद होवून खाली बसू लागतील. म्हणजे चकल्या झाल्या.
• कढईतून चकल्या काढल्यावर अधिकचे तेल शोषण्यासाठी कागदावर पसरवाव्यात.
• थंड झाल्यावर हवाबंद डब्याच्या तळाशी आणि मधेमधे कागद पसरऊन घालुन त्यावर चकल्या ठेवाव्यात. म्हणजे अतिरिक्त तेल शोषले जाते.  

सूचना:

• चकलीसाठी दोन प्रकारच्या चकत्या येतात. एक छोटा स्टार आणि मोठा स्टार. तर छोटा स्टारची चकती वापरावी, कारण त्यामुळे चकल्या हमखास खुसखुशीत होतात. तळायलाही वेळ कमी लागतो.     
• प्रथम एक-दोन चकल्या करून तळून घ्याव्यात. चाखून पहाव्यात. म्हणजे चवीचा अंदाज येतो आणि त्याप्रमाणे तिखट, मीठ व जरूर असल्यास धने-जिरे पूड घालावी.     
• चकल्या खूप लालसर तळू  नयेत. कारण त्या कढईतून काढल्यावर पण थोडावेळ गरम तेलामुळे शिजत राहतात आणि थोड्या वेळाने काळपट लाल दिसू लागतात.
• चकल्या मध्यम आचेवरच तळाव्यात.
• चकल्या मोठ्या आचेवर तळल्या तर त्या आतून कच्च्या राहतील आणि बाहेरून करपतील. त्यामुळे त्या मऊ /वातड होतील आणि चवीला कडू लागतील.
• चकल्या मंद आचेवर तळल्या तर त्या तेलकट आणि कडक होतात.
• भाजणी बिघडली तर चकल्या बिघडतात. म्हणजे भाजणीचे साहित्य भाजताना कमी भाजले गेले तर चकल्या खुसखुशीत होत नाहीत आणि करपवले तर चकल्या कडवट लागतात.
• चकलीचे पिठ प्रमाणापेक्षा नरम भिजवल्यास चकल्या  मऊ होतात अर्थातच त्या मळलेल्या पिठात थोडी भाजणी घालावी व त्या प्रमाणात तिखट-मीठ पण वाढवावे आणि पुन्हा मळून घ्यावे.
• चकल्या पाडताना तुटत असल्यास, पिठ प्रमाणापेक्षा जास्त घट्ट झाले आहे पुन्हा पाण्याच्या हाताने मळून घ्यावे.
• पिठात मोहन जास्त झाले तर चकल्या तेलात घातल्यावर फुटतात.
• उकडीच्या चकल्या  खुसखुशीत आणि चटकदार होतात यात शंकाच नाही पण मी दिलेल्या या पाककृतीमुळे चकल्या खमंग होतातच आणि उकडीच्या चकलीप्रमाणे खूप तेल पित नाहीत म्हणजेच फार तेलकट नाहीत. शिवाय उकडीच्या चकल्यांचा व्याप पण फार असतो, या चकल्या त्यामानाने झटपट होतात. 
• काही लोक डाळी आणि तांदुळ दोन्ही धुवून घेऊन वापरतात. पण आमच्याकडे डाळी आणि तांदुळ दोन्ही न धुता भाजले जातात. मात्र डाळी आणि तांदुळ स्वच्छ असायला हव्यात. थालीपीठाची भाजणी करताना कुठे आपण धान्य धुवून घेतो? 
• तुम्ही तांदूळ धुवून वापरू शकता. तांदूळ सुकावताना सावलीतच सुकवावे. पंख्याखाली सुकवले तरी चालतील. तांदूळ धुतल्यावर चाळणीत किंवा रवळीत निथळत ठेवावेत. पूर्ण निथळले की सुती कपड्यावर वाळत घालावेत. खडखडीत सुकवावेत.    
• तांदूळ आणि डाळी धुवुन घेणे गरजेचे असेल पण जागेची किंव्हा वेळेची कमतरता असेल तर त्यासाठी एक टीप आहे. एक स्वच्छ सुती कपडा घेऊन पाण्यात भिजवुन घटत पिळून घ्यावा. त्यावर क्रमाक्रमाने तांदूळ व डाळी चोळून पुसून घ्याव्यात. मात्र प्रत्येक जिन्नस चोळून पुसून झाल्यावर तो कपडा पाण्यातून आगळून पिळुन घ्यावा. नंतर पंख्याखाली धान्ये वाळवावीत आणि नंतर भाजावीत.            

काही लोकांना चकली दही किंव्हा लोण्यासोबत खायला आवडते. पण खर सांगू का, मला कशी आवडते ते. मला आवडते चहासोबत. मस्त कपभर गरमागरम चहा घ्यायचा, त्यात चकल्यांचे तुकडे टाकायचे आणि …… आणि काय गट्टम करायचे. आणि तो उरलेला मसालेदार चहा पण काय मस्त लागतो.  :)